จันทน์แดง (Pterocarpus santalinus) – สมุนไพรบำรุงโลหิตและต้านการอักเสบ

จันทน์แดง (Pterocarpus santalinus) เป็นสมุนไพรที่มีคุณค่าในตำรายาไทยและอายุรเวทของอินเดีย นิยมใช้เนื้อไม้และเปลือกเป็นยา ช่วยบำรุงโลหิต บรรเทาการอักเสบ และใช้ในเครื่องสำอางเพื่อบำรุงผิวพรรณ

ลักษณะของจันทน์แดง

ประเภทพืช: ไม้ยืนต้น
วงศ์: Fabaceae (ตระกูลถั่ว)
แหล่งที่พบ: อินเดีย ศรีลังกา เมียนมา และไทย (พบมากในภาคเหนือและภาคอีสาน)

ลักษณะเด่น

ลำต้น – เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ เปลือกต้นสีแดงเข้มถึงน้ำตาลแดง
ใบ – เป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 3 ใบ สีเขียวเข้มเป็นมัน
ดอก – ออกเป็นช่อ สีเหลืองสด
ผล – เป็นฝักแบนกลม มีขนปกคลุม
เนื้อไม้ – มีสีแดงเข้มถึงม่วง มีความแข็งและมีกลิ่นหอม

สารสำคัญในจันทน์แดง

1. แซนทาลิน (Santalin A & B)

• เป็นสารให้สีแดงที่พบในเนื้อไม้
• มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบ

2. ฟลาโวนอยด์ (Flavonoids)

• ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหาย
• มีฤทธิ์ต้านมะเร็งและต้านการอักเสบ

3. แทนนิน (Tannins)

• สมานแผล ช่วยลดการอักเสบของผิวหนัง
• มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย

4. ซาโปนิน (Saponins)

• ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
• ช่วยให้ผิวชุ่มชื้นและลดริ้วรอย

5. น้ำมันหอมระเหย (Essential Oil)

• มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ช่วยบรรเทาความเครียด

ประโยชน์ของจันทน์แดง

1. บำรุงโลหิตและเสริมสร้างระบบไหลเวียนเลือด

ช่วยปรับสมดุลเลือด ลดอาการเลือดลมเดินไม่สะดวก
ลดภาวะโลหิตจางและช่วยเพิ่มความสดชื่น

2. ต้านการอักเสบและสมานแผล

ลดอาการอักเสบในร่างกาย เช่น ปวดข้อ รูมาตอยด์
ใช้ภายนอกเพื่อสมานแผลและลดรอยแผลเป็น

3. บรรเทาอาการร้อนใน กระหายน้ำ

มีฤทธิ์เย็น ลดอาการร้อนในในร่างกาย
ช่วยลดไข้และบรรเทาอาการอักเสบในช่องปาก

4. บำรุงผิวพรรณและลดเลือนริ้วรอย

ใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอาง ช่วยให้ผิวกระจ่างใส
ลดจุดด่างดำและริ้วรอยแห่งวัย

5. ช่วยลดความเครียดและทำให้นอนหลับสบาย

กลิ่นของจันทน์แดงช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย
มีฤทธิ์สงบประสาท ลดอาการวิตกกังวล

6. ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

ฟลาโวนอยด์และแทนนินช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
ลดความเสี่ยงในการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย

7. ใช้เป็นยาดับพิษร้อนและลดไข้

ลดอาการตัวร้อนและไข้สูง

ข้อควรระวังในการใช้จันทน์แดง

1. หลีกเลี่ยงการใช้ในปริมาณสูงเกินไป

• การใช้ในปริมาณมากอาจทำให้เกิดภาวะตับทำงานหนัก
• ควรใช้ในปริมาณที่เหมาะสมและอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์แผนไทย

2. ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร

• อาจส่งผลต่อฮอร์โมนและระบบไหลเวียนโลหิตของแม่และทารก

3. ระวังอาการแพ้ในบางคน

• ผู้ที่มีอาการแพ้ไม้จันทน์หรือพืชในตระกูลเดียวกันควรหลีกเลี่ยง

4. หลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยาลดความดันโลหิต

• อาจทำให้ความดันโลหิตต่ำเกินไป

5. ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคไต

• สารแทนนินในจันทน์แดงอาจทำให้ไตทำงานหนัก

วิธีการใช้จันทน์แดง

1. ใช้ต้มเป็นยา

• วิธีทำ: ต้มเนื้อไม้แห้ง 5-10 กรัม กับน้ำ 500 มล. ดื่มวันละ 1 แก้ว
• สรรพคุณ: บำรุงโลหิต ลดอาการอักเสบ

2. ใช้ทำเครื่องสำอาง

• ผสมสารสกัดจันทน์แดงในครีมหรือสบู่ ช่วยให้ผิวกระจ่างใส

3. ใช้ในน้ำมันหอมระเหย

• ใช้ดมเพื่อช่วยลดความเครียดและทำให้นอนหลับดีขึ้น

4. ใช้เป็นยาทาภายนอก

• ผงไม้จันทน์แดงผสมกับน้ำพอกแผล ลดการอักเสบของผิวหนัง